ΑΓΙΟΡΕΊΤΕΣ ΜΟΝΑΧΟΊ ΚΑΙ ΑΓΙΟΡΕΊΤΙΚΑ

π.Θεόδωρος Ζήσης, Ο Άγ. μεγαλομάρτυς Θεόδωρος ο Τήρων [mp3 2020]

«Μάθετε απ᾿ εμού, ότι πράος ειμί καί ταπεινός τῃ καρδίᾳ» π. Νικόλαος Μανώλης

 

Ἄρθρο τοῦ μακαριστοῦ πρωτοπρ. Νικολάου Μανώλη

Ἡ ταπείνωση εἶναι ἡ δωρεά τοῦ Χριστοῦ, πού εἶναι ὁ μοναδικός πράος καί ταπεινός στήν καρδιά…

---

«Ἄρατε τόν ζυγόν μου ἐφ᾿ ὑμᾶς καί μάθετε ἀπ᾿ ἐμοῦ, ὅτι πρᾷός εἰμι καί ταπεινός τῇ καρδίᾳ, καί εὑρήσετε ἀνάπαυσιν ταῖς ψυχαῖς ὑμῶν·» (Σηκώσατε επάνω σας τον ζυγόν της υπακοής σας εις εμέ και μάθετε από εμέ τον ίδιον ότι είμαι πράος και ταπεινός κατά την καρδίαν και θα εύρετε τότε ανάπαυσιν και ειρήνην εις τας ψυχάς σας) (Ματθ. 11, 29).

«Οὐδέν ταπεινοφροσύνης ἴσον», διότι ἡ ταπείνωση εἶναι μεγάλο καί θεϊκό ἔργο! «Ὅταν λέω ταπεινοφροσύνη δέν ἐννοῶ αὐτήν στά λόγια πού τήν προσφέρει ἡ γλώσσα, ἀλλά αὐτήν πού βρίσκεται στήν σκέψη, στήν ψυχή, στήν συνείδηση πού μόνο ὁ Θεός μπορεῖ νά τήν δεῖ. Ἀρκεῖ αὐτή καί μόνο ἡ ἀρετή, ἔστω κι ἄν καμμία ἄλλη δέν ὑπάρχει γιά νά κάνει σπλαχνικό τόν Κύριο», λέγει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος. Ἐπίσης, μᾶς λέγει πάλι ὅτι: «Κάθε τόπος μπορεῖ νά γίνει τόπος Ἀνάστασης. Φτάνει νά ζεῖς τήν Ταπείνωση τοῦ Χριστοῦ! 

Ἂν δέν μιμηθείς τόν Χριστό στήν ταπείνωση, δέν θά ἔχεις θέση κοντά Του στήν μέλλουσα ζωή». 

Καί ὁ Ἰσαάκ ὁ Σύρος, σέ κείμενό του γράφει: «Ὅπως ἡ σκιά ἀκολουθεῖ τό σῶμα, ἔτσι καί τήν ταπεινοφροσύνη τήν ἀκολουθεῖ τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ. Ἡ ταπεινοφροσύνη εἶναι ἡ στολή τῆς Θεότητας. Ἐπειδή ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ Πατέρα, πού ἔγινε ἄνθρωπος ἐπάνω στή γῆ, αὐτήν ντύθηκε καί ἔζησε μαζί μας».

Ὁ Ἅγιος Θεοφάνης ὁ Ἔγκλειστος, μᾶς λέγει νά: «Ἀγωνιστεῖτε νά ἀποκτήσετε τήν ταπείνωση. Εἶναι εὐωδία καί ἔνδυμα Χριστοῦ. Γιά χάρη της ὅλα θά τά συγχωρήσει ὁ Θεός. Δέ θά ἐξετάσει τίς ἐλλείψεις πού ἔχει ὁ ἀγώνας μας. Ἐνῷ χωρίς ταπείνωση, καμία ἄσκηση δέ θά μᾶς βοηθήσει. Μέ τό ταπεινό φρόνημα μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νά σωθεῖ. Χωρίς αὐτό τό εἰσιτήριο, δέ θά μᾶς ἐπιτρέψει νά μποῦμε στόν Παράδεισο πού εἶναι γεμάτος ἀπό ταπεινούς».

Ὁ Ἀββᾶς Δωρόθεος μᾶς γράφει ὅτι: «Ὑπάρχουν δύο εἰδῶν ταπεινώσεις. Ἡ πρώτη ταπείνωση εἶναι τό νά θεωρεῖ κανείς τόν ἀδερφό τοῦ πιό συνετό καί σέ ὅλα καλύτερο ἀπό αὐτόν καί τόν ἑαυτό χειρότερο ἀπ’ ὅλους. Ἡ δεύτερη εἶναι νά ἀποδίδει κανείς κάθε ἐπιτυχία του καί κάθε κατόρθωμά του στή Χάρη τοῦ Θεοῦ. Αὐτή εἶναι ἡ τέλεια ταπείνωση πού εἶχαν οἱ ἅγιοι».

Ὁ Ἀββᾶς Λογγίνος μᾶς λέει: «Ὅπως ἡ ὑπερηφάνεια εἶναι τό πιό μεγάλο ἀπό ὅλα τά πάθη, ἀφοῦ ἔριξε τούς Ἀγγέλους ἀπό τόν Οὐρανό στήν ἄβυσσο, ἔτσι καί ἡ ταπεινοφροσύνη εἶναι ἡ πιό μεγάλη ἀπ’ ὅλες τίς ἀρετές. Αὐτή ἔχει τή δύναμη και ἀπό τήν ἄβυσσο ἀκόμα ν’ ἀνεβάσει στόν οὐρανό τόν ἁμαρτωλό. Γιά τό λόγο αὐτό ὁ Κύριος μακαρίζει πρίν ἀπ’ ὅλους τους πτωχούς τῷ πνεύματι».

Ὁ Ἅγιος Ἠσύχιος, ἔλεγε ὅτι: «Ἡ ταπείνωση ἐπειδή ἐκ φύσεως ἀνυψώνει τόν ἄνθρωπο καί ἔχει τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καί ἀφανίζει σχεδόν ὅλα τά κακά πού ὑπάρχουν μέσα μας καί τά ὁποία μισεῖ ὁ Θεός, εἶναι δυσκολοκατόρθωτη. Καί μπορεῖς νά βρεῖς σέ ἕναν ἄνθρωπο μερική ἐργασία πολλῶν ἀρετῶν, ἄν ὅμως ζητήσεις καί μυρωδιά μόνο ταπεινώσεως, μόλις πού θά τήν βρεῖς. Γι’ αὐτό εἶναι ἀνάγκη νά ἔχουμε μεγάλη ἐπιμέλεια, ὥστε νά ἀποκτήσουμε τήν ἁγία ταπείνωση».

«Εἶδα κάποτε ἁπλωμένες στή γῆ ὅλες τίς παγίδες τοῦ διαβόλου καί τρόμαξα. Ποιός τάχα μπορεῖ νά τίς ξεφύγει; Ἔλεγα ἀναστενάζοντας. Ἄκουσα τότε μυστηριώδη φωνή νά μοῦ ἀποκρίνεται: Ὁ ταπεινόφρων». Ἀπό τόν Μέγα Ἀντώνιο.

Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, μᾶς λέγει πάλι ὅτι: «Ἡ ταπεινοφροσύνη ἔβαλε τόν τελώνη πάνω ἀπό Φαρισαῖο. Ἡ ὑπερηφάνεια νίκησε καί τίς ἀσώματες δυνάμεις καί τίς ἔκανε διαβολικές. Ἡ ταπεινοφροσύνη καί ἡ ἀναγνώριση τῶν ἁμαρτημάτων ἔβαλε στόν Παράδεισο τόν ληστή πιό μπροστά ἀπό τούς Ἀποστόλους. Ἂν λοιπόν αὐτοί πού ὁμολογοῦν τά ἁμαρτήματά τους ἀποκτοῦν τόση παρρησία, οἱ ἄλλοι πού βλέπουν στόν ἑαυτό τους τόσα ἀγαθά καί παρ’ ὅλα αὐτά διατηροῦν ταπεινή τήν ψυχή τους, πόσα στεφάνια θά πετύχουν;» 

Ἀγωνιστεῖτε νά ἀποκτήσετε τήν ταπείνωση. Εἶναι ἡ εὐωδία καί τό ἔνδυμα τοῦ Χριστοῦ μας. Παιδιά μου, ἡ ταπείνωση εἶναι ἡ πύλη τοῦ Παραδείσου τοῦ Οὐρανοῦ. Ἡ ταπείνωση εἶναι ἡ δωρεά τοῦ Χριστοῦ πού εἶναι ὁ μοναδικός πράος καί ταπεινός στήν καρδιά. Ὁ Χριστός μόνο τήν ταπείνωση θέλει νά δεῖ σ’ ἐμᾶς καί ὅλα τά ὑπόλοιπα ἀφήστε τα στήν Θεία Χάρη Του.

Ὁ παπα-Τύχωνας, ἔλεγε ὅτι: «Κάθε πρωί ὁ Θεός εὐλογεῖ τούς ἀνθρώπους μέ τό ἕνα χέρι. Ὅταν βλέπει ταπεινό ἄνθρωπο τόν εὐλογεῖ μέ τά δύο χέρια»! Καί ἐγώ σᾶς εὐλογῷ μέ τά δύο μου χέρια.

«Δόξα τῷ Θεῷ πάντων ἔνεκεν»!!!

Ο Μέγας Φώτιος, η Θεολογική Σχολή της Χάλκης και στο βάθος ένωση…

 

Άρθρο της Σοφίας Μακεδονοπούλου

Ήταν ο Μέγας Φώτιος Οικουμενιστής;

---

Οικουμενιστικά εορτάστηκε και φέτος στις 6 Φεβρουαρίου ο Μέγας Φώτιος στη Χάλκη, στο Καθολικό της Ιεράς Μονής Αγίας Τριάδος, σαν ιδρυτής που είναι ο Άγιος αυτής της Μονής, χοροστατούντος του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου.

Εκκλησιάστηκαν οι Αρχιερείς Γέρων Δέρκων κ. Απόστολος, Πρόεδρος της Εφορείας της Ι. Μονής, Γέρων Πριγκηποννήσων κ. Δημήτριος, Ανθηδώνος κ. Νεκτάριος, Επίτροπος του Παναγίου Τάφου στην Πόλη, Σηλυβρίας κ. Μάξιμος και Σαράντα Εκκλησιών κ. Ανδρέας, μέλη της Εφορείας της Ι. Μονής, καθώς και ο Επίσκοπος Δαφνουσίας κ. Σμάραγδος, κληρικοί και μοναχοί, Άρχοντες Οφφικιάλιοι του Οικουμενικού Πατριαρχείου, και η Ευγεν. κ. Julie Eadeh, Γενική Πρόξενος των ΗΠΑ στην Πόλη.

Παρέστησαν, επίσης, ο κ. Sabino Chialà, Ηγούμενος του ΡΚαθολικού Μοναστηριού του Bose, με μέλη της Αδελφότητός του, oι Eλλογιμ. Καθηγητές κ. Christoph Markschies, Πρόεδρος της Ακαδημίας Επιστημών και Ανθρωπιστικών Σπουδών Βερολίνου – Βραδεμβούργου, πρώην Πρωσσικής Ακαδημίας, και κ. Gerald Haug, Πρόεδρος της Λεοπολδείου Γερμανικής Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών.

Στην Ιερά Μονή συστεγάζεται η Θεολογική Σχολή της Χάλκης και στην Αίθουσα Τελετών αυτής πραγματοποίησε αμέσως μετά τη Θ.Λειτουργία ομιλία ο Οικουμενικός Πατριάρχης. Η Χαλκίτις Σχολή, τόνισε ο Πατριάρχης, υπήρξε το “θεολογικόν εργαστήριον”, ο “σιδηρούς θεολογικός βραχίων” και το “think tank” του Φαναρίου, ο τροφοδότης αυτού με ικανώτατα στελέχη. Για να συνεχίσει: “Ο καθηγητικός σύλλογός της εκαλείτο να εκφέρη γνώμην επί εκκλησιαστικών θεμάτων, να εκπονήση σχέδια κειμένων και εισηγήσεις του Θρόνου διά κανονικά και λειτουργικά θέματα, διά τας διορθοδόξους και διαχριστιανικάς σχέσεις. Άπαντες οι Χαλκίται, διδάσκοντες και διδασκόμενοι, εγνώριζον ότι η αγία αποστολή της Εκκλησίας δεν προάγεται υπό μιάς εσωστρεφούς ευσεβείας και θεολογίας,η οποία αδιαφορεί διά τον κόσμον ή τον απορρίπτει, διά να διαφυλάξη αλώβητον την δήθεν απειλουμένην υπό των εξελίξεων καθαρότητα της ορθοδόξου πίστεως. Η κλειστή πνευματικότης είναι η μονοφυσιτίζουσα άρνησις της οικουμενικότητος του χριστιανικού Ευαγγελίου, η οποία παράγει πάντοτε τον φονταμενταλισμόν.

Αυτό το πνεύμα ανοικτοσύνηςδιεσώθη και εκαλλιεργήθη και κατά τας τελευταίας πέντε δεκαετίας εν Χάλκη. Η κλειστή Σχολή ελειτούργησεν ως κέντρον μελέτης, ως τόπος ημερίδων και διεθνών συνεδρίων, ποικίλων πολιτιστικών εκδηλώσεων και άλλων πρωτοβουλιών, ως μία σύγχρονος «Ακαδημία». Γενικώτερον, ισχύει ότι άνευ αυτού του πνεύματος διαλόγου, το οποίον ενσαρκώνει και εκφράζει εμπράκτως και οικουμενικώς η Αγία του Χριστού Μεγάλη Εκκλησία, η παρουσία και η πορεία της Ορθοδοξίας εις τον σύγχρονον κόσμον θα ήτο όλως διαφορετική”.

Παρακάτω ο Πατριάρχης αναφέρθηκε εκτενώς στον εορταζόμενο Μέγα Φώτιο, μόνο και μόνο για να εμπλέξει το ιερό του πρόσωπο με τα μιαρά οικουμενιστικά και προδοτικά του σχέδια. Και συγκεκριμένα με τα φιλενωτικά σχέδια που εξυφαίνονται για τον εορτασμό της συμπληρώσεως 1700 ετών από την πραγματοποίηση της Α’ Οικουμενικής Συνόδου το 2025! “Εν όψει του παγχριστιανικού εορτασμού, κατά το 2025, της συμπληρώσεως 1700 ετών από της πραγματοποιήσεως της Α’ εν Νικαία Οικουμενικής Συνόδου, ο Φώτιος διεκδικεί ιδιαιτέραν θέσιν ως αυθεντικός εκπρόσωπος και εκφραστής της εκκλησιολογικής ταυτότητος και συνοδικής λειτουργίας της Εκκλησίας”, είπε.

Σοβαρά; Ήταν ο Μέγας Φώτιος Οικουμενιστής και φιλενωτικός; Το φρόνημα του Μεγάλου Φωτίου προσευχόμαστε να μας χαρίσει κι εμάς ο Θεός και να μας φυλάξει απο τη δαιμονική πονηρία των Οικουμενιστών και του Πατριάρχη, που εκφράζεται ως εξής για το Μέγα Φώτιο: “Ο μέγας Πατριάρχης υπήρξε χαρισματικός εκκλησιαστικός ανήρ και θεολόγος. Ακραιφνής και ανυποχώρητος πρόμαχος της Ορθοδοξίας, ηκύρωσε θεολογικώς το «filioque», έδωκεν έμφασιν εις την ιεραποστολήν, ενίσχυσε τον θεσμόν της Πενταρχίας, ηγωνίσθη διά την κατοχύρωσιν των δικαίων του Οικουμενικού Θρόνου, συνέβαλεν ουσιωδώς εις την διαμόρφωσιν της Ορθοδόξου Εκκλησιολογίας, η δομή της οποίας παραμένει όντως «Φωτιανή». Ο Φώτιος αποκαλεί τας αγίας και οικουμενικάς επτά συνόδους «διδασκάλους και προμάχους της ευσεβείας». «Δι᾽ αυτών γαρ πάσα καινοτομία και αίρεσις απελαύνεται, το δε της Ορθοδοξίας ακήρατον και αρχαιοπαράδοτον φρόνημα ταίς ευσεβούντων ψυχαίς εις αδίστακτον σεβασμιότητα καθιδρύνεται» (Φωτίου, Επιστολαί, Η’, «Τι εστιν έργον άρχοντος», PG 102, 632Α). Ο Θεός ευλόγησε τους αγώνας του και τα έργα του, κορύφωσιν και στέφανον των οποίων απετέλεσε η εν Κωνσταντινουπόλει Μεγάλη Σύνοδος του 879/80, πρότυπον εκκλησιολογικής πληρότητος και συνοδικής εργασίας. Εν όψει του παγχριστιανικού εορτασμού, κατά το 2025, της συμπληρώσεως 1700 ετών από της πραγματοποιήσεως της Α’ εν Νικαία Οικουμενικής Συνόδου, ο Φώτιος διεκδικεί ιδιαιτέραν θέσιν ως αυθεντικός εκπρόσωπος και εκφραστής της εκκλησιολογικής ταυτότητος και συνοδικής λειτουργίας της Εκκλησίας”.

Θα εμπλέξουν σοβαρά και ανερυθρίαστα το Μέγα Φώτιο με τον παγχριστιανικό- οικουμενιστικό εορτασμό της συμπληρώσεως 1700 ετών από την πραγματοποίηση της Α΄Οικουμενικής Συνόδου; ‘Εναν εορτασμό που διοργανώνει το ΠΣΕ των 263 αιρέσεων και κατά τον οποίο επίκειται κοινός εορτασμός του Πάσχα, κάτι το οποίο παραβιάζει την Α΄Οικουμενική Σύνοδο; Θα εορτάσουν την Α΄Οικουμενική Σύνοδο παραβιάζοντάς την; Και έτσι θα τιμήσουν τον Μέγα Φώτιο;!!! Ω, της υποκρισίας!!! «Μη μετά αιρετικών εορτάζειν το Πάσχα»… βοούν οι κανόνες….

Σημειωτέον ότι το κοινό πασχάλιο δεν είναι κάτι που βγάζουμε από το μυαλό μας. Το ανακοίνωσε ο ίδιος ο Πατριάρχης το Πάσχα του 2022, την ημέρα της Αναστάσεως, κατόπιν συνάντησης που είχε με αρχηγούς Ετεροδόξων αιρετικών Κοινοτήτων της Τουρκίας. Και το επιβεβαιώνει ο ίδιος ο Πάπας. Για κάποιους παραδοσιακούς μάλιστα αποτελεί την κόκκινη γραμμή για διακοπή μνημοσύνου… Για να δούμε, γιατί μέχρι στιγμής έχουν αποκτήσει υπερφυσικές ιδιότητες να καταπίνουν καμήλες και να αποδέχονται τη συκοφαντία ότι εμείς που αποτειχιστήκαμε είμαστε εκτός Εκκλησίας….

Γράφαμε σε επίκαιρο άρθρο μας το 2022: “Το παράδοξο είναι ότι μεγαλύτερη αντίσταση από τους παραδοσιακούς έβρισκαν οι Οικουμενιστές όσο ήταν στη θεωρία (Μπαλαμάντ, Σαμπεζύ, Γενεύη κλπ) πάρα τώρα που πέρασαν στην πράξη από το Κολυμπάρι κι έπειτα! Πώς θα προχωρήσουν σε ένωση και κοινό ποτήριο, άν δεν πετύχουν πρώτα τον κοινό εορτασμό του Πάσχα;…. Από το καλοκαίρι Οικουμενιστές και Πάπας μας πληροφορούν και μας προετοιμάζουν πως εκεί το πάνε, σε μια προσπάθεια να γκρεμιστούν οι παλιές προκαταλήψεις και να οδηγηθούμε σιγά σιγά σε πλήρη ένωση. Χρονιά ορόσημο του κοινού εορτασμού θα αποτελέσει το 2025, μία χρονιά προσεκτικά επιλεγμένη μιας και συμπίπτει η ημερομηνία εορτασμού του Πάσχα για Ορθόδοξους και Ρωμαιοκαθολικούς και θα εορταστεί και η 1700η επέτειος της Συνόδου της Νίκαιας. Αυτή η τυχαία σύμπτωση, λοιπόν, θα αποκτήσει από τους Οικουμενιστές ύψιστο συμβολισμό μαρτυρίας και συμφιλίωσης, αφού ο κοινός εορτασμός του Πάσχα επιβάλλεται κατ’ αυτούς ως οικουμενικό ζήτημα πρώτης τάξης!…. Από τον Μάιο του 2021 έχουμε μάλιστα δήλωση και του Πατριάρχη Ιεροσολύμων ότι επιθυμεί τον κοινό εορτασμό του Πάσχα, και έτσι γίνονται δύο τουλάχιστον οι Πατριάρχες που το επιθυμούν”.

Όσο για το ότι η Σχολή της Χάλκης υπήρξε ανέκαθεν το think tank του Πατριαρχείου και των Οικουμενιστών το γνωρίζουμε, γι΄αυτό και έχουμε εκπονήσει προ καιρού μία μικρή μελέτη για το θέμα, με τίτλο “Φάκελος “Σχολή της Χάλκης”. Στην παραπάνω μάλιστα ομιλία του ο πλανεμένος Πατριάρχης αποκαλύπτει ο ίδιος γιατί ο Θεός δεν επιτρέπει την επαναλειτουργία της: Για άλλη μια φορά ο Θεός χρησιμοποιεί τον Τούρκο για να μην φραγκέψουμε!

† Μητροπολίτου Εδέσσης Χρυσοστόμου, ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΚΑΙ ΖΥΓΑΡΙΑ

† ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΕΔΕΣΣΗΣ, ΠΕΛΛΗΣ ΚΑΙ ΑΛΜΩΠΙΑΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

«Κύριε, τον άρτον ημών τον επιούσιον δος ημίν σήμερον…». Αυτό ήτο το βάρος της προσευχής…

---

Μια φτωχή και πολύτεκνη μητέρα πήγε στο παντοπωλείο ν’ αγοράσει, με πίστωση, τρόφιμα για τα Χριστούγεννα. Ο παντοπώλης τη ρώτησε πόσα χρήματα είχε μαζί της, κι εκείνη του απήντησε ότι ο σύζυγός της και ο γιος της σκοτώθηκαν στον πόλεμο, έχει πέντε παιδάκια και χωρίς κανένα πόρο ζωής. «Ειλικρινά, το μόνο που έχω τυχαίως αυτή τη στιγμή μαζί μου, είναι ένα χαρτάκι στο οποίο έγραψε η άρρωστη κόρη μου μια προσευχή…».

Ο παντοπώλης, ψυχρός και αδιάφορος, της είπε ότι εδώ είναι παντοπωλείο και όχι φιλανθρωπικό κατάστημα. Πειράζοντας τη γυναίκα και αστειευόμενος πήρε το χαρτάκι και το έβαλε στο ένα μάτι της ζυγαριάς, λέγοντας ειρωνικά και αλαζονικά: – Να δούμε πόσα τρόφιμα ζυγίζει η προσευχή της κορούλας σου.

 Τοποθέτησε στο άλλο «μάτι» της ζυγαριάς μια φέτα ψωμί, αλλά δεν υποχωρούσε και δεν κατέβαινε. Εν συνεχεία μισό ψωμί, ένα ψωμί, δύο, τρία, πέντε και άλλα τρόφιμα πιο βαριά, και υπερνικούσε πάντοτε το βάρος του χαρτιού…  

Ανησύχησε ο παντοπώλης, για την ιδιαίτερη βαρύτητα του χαρτιού, κατελήφθη από κάποιο ιερό δέος, και γεμάτος με παράξενα συναισθήματα μετανοίας και αμηχανίας, είπε στη γυναίκα: Πάρε αυτό το σακί, γέμισέ το δωρεάν με τρόφιμα και πήγαινε στην οικογένειά σου και Καλά Χριστούγεννα. 
Η γυναίκα συγκινημένη από την γενναία και φιλάνθρωπη χειρονομία του παντοπώλη, τον ευχαρίστησε με δάκρυα και έφυγε χαρούμενη. Όταν έφυγε, ο παντοπώλης πήρε το χαρτάκι και διάβασε τι έγραφε:

«Κύριε, τον άρτον ημών τον επιούσιον δος ημίν σήμερον…». Αυτό ήτο το βάρος της προσευχής…

Σχόλια:

• «Πλούτον δε και πενίαν μη μοι δως, σύνταξον δε μοι τα δέοντα και τα αυτάρκη» (Παροιμ. 24,31)
• «Οικτίρμων και ελεήμων, ο Κύριος μακρόθυμος και πολυέλεος».
• «Πλούσιοι επτώχευσαν και επείνασαν, οι δε εκζητούντες τον Κύριον ουκ ελαττωθήσονται παντός αγαθού».
•  «Κύριος ποιμαίνει με και ουδέν με υστερήσει… εις τόπον χλόης εκεί με κατεσκήνωσεν…  Επί ύδατος αναπαύσεως εξέθρεψέ με…». (Ψαλ. 22)

Ανθολογία Ανεκδότων Τόμος Α΄ 
Έκδοση Ιεράς Μητροπόλεως Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας 
Έδεσσα, 1995

«Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΠΑΘΩΝ: Τρόποι καί μέσα θεραπείας» ΑΓΙΟΣ ΚΟΣΜΑΣ ΑΙΤΩΛΟΣ

25 Φεβρουαρίου 2020 Νέα

Βασική προϋπόθεσης για να ξεκινήσει ό άνθρωπος τον αγώνα για την κάθαρση των παθών είναι το να γνωρίσει καλά το πάθος του. “Αν δεν το γνωρίσει δεν μπορεί να το θεραπεύσει. Αυτός πού αξιώθηκε να δη τον εαυτό του καί να γνωρίσει τα πάθη του θεωρείται ανώτερος του “άξιωθέντος ίδείν αγγέλους”.

Ή ησυχία προσφέρει μεγάλη βοήθεια στον άνθρωπο για να γνωρίσει τα πάθη του. Είναι “αρχή καθάρσεως των παθών”.

Την επίγνωση των αμαρτιών καί των παθών ακολουθεί ή μετάνοια. Με την μετάνοια ό άνθρωπος έρχεται στο χώρο της ελευθερίας των τέκνων της δόξης του Θεού. Μετάνοια δεν είναι μία παροδική συντριβή από την συναίσθηση διαπράξεως κάποιας αμαρτίας, αλλά μία μόνιμη πνευματική κατάστασης, πού σημαίνει σταθερή κατεύθυνση του άνθρωπου προς τον Θεό. Είναι ή δυναμική μετάβασης του ανθρώπου από το παρά φύσιν εις το κατά φύσιν. Από την περιοχή της αμαρτίας στο χώρο της αρετής” αποστροφή για την αμαρτία, επιστροφή στο Θεό. Καί όπως τονίζει ό αγ. Γρηγόριος ό Παλαμάς “μετάνοια εστί το μισήσαι την άμαρτΐαν καί άγαπήσαι την άρετήν έκκλϊναι από του κάκου καί ποιήσαι το αγαθόν”.

Χωρίς την μετάνοια δεν ωφελεί ούτε ή πίστης.

Ή μετάνοια γεννιέται στην καρδιά του άνθρωπου από την πίστη καί τον φόβο του Θεού. Ο αββάς Ισαάκ ό Σύρος παρομοιάζει την μετάνοια με πλοίο. Καί όπως δεν μπορεί κάποιος να πέραση την θάλασσα χωρίς πλοίο, έτσι δεν μπορεί καί κάποιος χωρίς την μετάνοια καί τον φόβο του Θεού να πέραση την ακάθαρτη θάλασσα των αμαρτιών καί των παθών καί να φθάση στην αγάπη του Θεού. Αυτήν την θάλασσα μπορεί να την πέραση ό άνθρωπος μόνο με το πλοίο της μετανοίας το όποιο έχει για κωπηλάτες τον φόβο του Θεού. “Αν οι κωπηλάτες δεν κυβερνούν καλά το πλοίο, ό άνθρωπος καταποντίζεται στην θάλασσα των παθών καί δεν φθάνει ποτέ στο θεϊκό λιμάνι της αγάπης του Θεού.

Ό θείος φόβος εξ άλλου είναι αυτός πού προφυλάσσει τον άνθρωπο από τον χειμώνα των παθών, για να μη χαθεί ό καρπός του αγώνα του, τον όποιον έχει αποκτήσει σε όλη του τη ζωή με κόπο καί μόχθο.

Ή μετάνοια βέβαια έχει καί ορισμένες εκδηλώσεις, απτές αποδείξεις θα λέγαμε, πού στην πατερική ορολογία ονομάζονται “καρποί μετανοίας”. Όλα αυτά φυσικά προκαλούν την κάθαρση της ανθρώπινης ψυχής από τα πάθη.

Πρώτος καρπός της μετανοίας είναι ή εξομολόγησης. Σ’ αυτήν ολοκληρώνεται ή μετάνοια. Προϋπόθεσης της εξομολογήσεως και της μετανοίας είναι ή επίγνωσης των αμαρτημάτων καί το ταπεινό φρόνημα. “Αν ό άνθρωπος δε γνωρίσει τα πάθη καί τις αμαρτίες του καί δεν ταπεινωθεί, ή εξομολόγηση του είναι ανώφελη. Ή εξομολόγησης είναι έκφρασης ταπεινής καρδιάς.

Όταν ή καρδιά σκληρυνθεί τότε ό άνθρωπος δεν ομολογεί ότι είναι αιτία των παθών καί των αμαρτιών του ό ίδιος, αλλά προφασίζεται καί αιτιάται τους ανθρώπους ή τους δαίμονες ή καί ακόμη αυτόν τον ίδιο το Θεό. Ή σωστή εξομολόγησης φέρνει στην καρδιά του ανθρώπου κατάνυξη, ή οποία είναι απόρροια της αισχύνης αλλά και της παρηγοριάς που ακολουθεί την επίγνωση καί την ομολογία των αμαρτιών καί την αποδοχή της ευθύνης γι’ αυτά.

Οι ιερείς συγχωρούν τις αμαρτίες των εξομολογούμενων καί οι έμπειροι πνευματικοί θεραπεύουν τα ανθρώπινα πάθη. Γι’ αυτό καί πρέπει οι πνευματικοί πατέρες να είναι υγιείς, “κεκαθαρμένοι” από τα πάθη για να μπορέσουν να θεραπεύσουν σωστά, αλλά καί για να αποφευχθεί κάθε ενδεχόμενο να πέσουν οι ίδιοι σε “μιαρά καί βδελυκτά πάθη”.

Στο μυστήριο βλέπει ό άνθρωπος την μοναδική, την απόλυτη, την όντως καθαρότητα, τον Θεό, καί ταυτόχρονα συνειδητοποιεί την δική του μολυσμένη καί ακάθαρτη ύπαρξη καί αμέσως σπεύδει να την καθαρίσει με την έξομολόγησί πού μοιάζει με το καθάρισμα του αγρού. Όπως το άροτρο καθαρίζει την γη από τα αγκάθια καί τα τριβόλια, έτσι καί ή εξομολόγησης ανασκάβει καί αποβάλλει από την ανθρώπινη καρδιά όλα τα πάθη πού κρύβονται μέσα της, την ετοιμάζει να υποδεχθεί τον ιερό σκοπό της χάριτος καί την βοηθεί να γίνει κατάλληλη για την καλλιέργεια καί την ευφορία των αρετών.

Με την μετάνοια καί την εξομολόγηση συνδέονται τρεις ακόμη πνευματικές αρετές: Το πένθος, τα δάκρυα καί ή αυτογνωσία. Καί οι τρεις αρετές αυτές βοηθούν σημαντικά στην κάθαρση από τα πάθη. Με το πένθος καί τα δάκρυα φθάνει κανείς στην πεδιάδα “της καθαρότητος της ψυχής”. Το πένθος καί τα δάκρυα είναι αυτά πού θανατώνουν εύκολα τα πάθη” ή ψυχή δέχεται την ειρήνη των λογισμών καί ανυψώνεται στην καθαρότητα του νου.

Ιδιαίτερα το πένθος καί ή λύπη καταπολεμούν το πάθος της βλασφημίας, ενώ ή αυτομεμψία τους λογισμούς της υπερηφάνειας. Γι’ αυτό καί ό αββάς Ισαάκ ό Σύρος συμβουλεύει: “Όταν έλθει σοι λογισμός της υπερηφάνειας -ότι έφθασες σε κάποια πνευματικά μέτρα – ειπέ’ γέρων βλέπε την πορνείαν σου”. Γι’ αυτό τονίζει, πρέπει να παρακαλάμε τον Θεό να μας δώσει αυτό το χάρισμα. “Αν μας το δώσει “ου μη άρθή άφ’ ημών ή καθαρότης έως της εξόδου ημών εκ του βίου τούτου”.

Ό αγ. Γρηγόριος ό Παλαμάς ακολουθώντας την γνήσια εκκλησιαστική παράδοση, κρίνει αναγκαία την υπακοή σε πνευματικό πατέρα, στον όποιο καί πρέπει ό χριστιανός “να έξαγγέλλη τα πονηρά πάθη της ψυχής” καί να δέχεται την “πνευματικήν ιατρείαν”.

Ή σύνδεσης με πνευματικό πατέρα είναι απαραίτητη για την πνευματική μας τελείωση. Χωρίς την υπακοή στο πνευματικό μας πατέρα δεν είναι δυνατή καί ή υπακοή μας στον Κύριο. Καί χωρίς υπακοή δεν μπορεί να ύπαρξη πνευματική πρόοδος καί διαφύλαξης από τον εγωισμό καί την πλάνη. Μάλιστα στα μοναστήρια υπάρχει το σύνθημα” “Υπακοή = ζωή, παρακοή = θάνατος”.

Ό αγώνας για την κάθαρση από τα πάθη χρειάζεται φροντίδα και προσοχή. Πρέπει να γίνεται με σύνεση καί απαραίτητη γνώση καί “ουχί εν παιγνίω, αλλά τεχνικώς”. Με επίγνωση των κανόνων, αλλά καί των δυσκολιών. Δεν θεραπεύονται με το ίδιο φάρμακο όλες οι σωματικές ασθένειες. Το ί’διο καί οι πνευματικές. “Πάν άρρώστημα τοις οικείοι φαρμάκοις θεραπεύεται”.

Είναι σημαντικό να πολεμά κανείς το πάθος καί να το ξεριζώσει όσο ακόμη είναι μικρό καί τρυφερό. “Αν “πλατυνθη καί περκάση”, είναι πολύ δύσκολο να ξεριζωθεί. Όταν είναι μικρά τα πάθη μοιάζουν με σκύλους πού είναι σε κρεοπωλεία καί απομακρύνονται μόνον με την φωνή’ όταν όμως μεγαλώσουν γίνονται λιοντάρια ασυγκράτητα καί επικίνδυνα.

Ό αγώνας αυτός ακόμη χρειάζεται επιμονή καί σταθερότητα. Θεωρείται αναγκαία ή καθημερινή προσπάθεια για το ξερρίζωμα των παθών. Ενώ ή αμέλεια καί ή ραθυμία έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση των παθών στην καρδιά του ανθρώπου. Καί ή πιο μικρή πνευματική έργασία που γίνεται σταθερά και καθημερινά, έχει μεγάλη δύναμη καί μπορεί να απαλύνει την σκληρότητα των παθών. Γι’ αυτό χρειάζεται πρόγραμμα. Όπως δεν μπορεί να λειτουργήσει κάποια υπηρεσία χωρίς πρόγραμμα, έτσι καί ό πνευματικός αγώνας δεν γίνεται ή δε λειτουργεί σωστά χωρίς πρόγραμμα. Χρειάζεται επιμονή καί σταθερότητα μέχρι θανάτου.

Πρέπει ακόμη ό άνθρωπος να αποφεύγει τις αίτιες των παθών Ή απομάκρυνσης αυτή δεν έχει μόνο προληπτικό, αλλά καί θεραπευτικό χαρακτήρα. Βοήθα τον άνθρωπο στον αγώνα κατά της καθάρσεως των παθών. Όταν ή επιθυμία βρίσκεται δίπλα στον άνθρωπο, τότε δύσκολα νικάται το πάθος. Ό αγώνας του είναι διπλός” εσωτερικός καί εξωτερικός. Για παράδειγμα, για να πολεμηθεί το πάθος της πορνείας ισχυρό όπλο είναι “το άπέχεσθαι εκ της θέας του προσώπου”. Έτσι κλείνεται το εξωτερικό μέτωπο καί μένει μόνον το εσωτερικό.

Για να μπόρεση ό άνθρωπος να απομακρυνθεί καί να θεραπευθεί από τα πάθη του, πολύ βοηθητικά είναι ακόμη δύο πράγματα: Ή ησυχία καί ή έρημος. Λέγοντας έρημο οι πατέρες, δεν εννοούν μόνο την σωματική απομάκρυνση από τον κόσμο, όσο κυρίως την εσωτερική απομάκρυνση από τα πράγματα του κόσμου. Είναι απαραίτητο να αγωνίζεται κανείς “οπού δ’ αν ή” για να ξερριζώση τα πάθη από την ψυχή του.

Ή τήρησης των εντολών καί οι αρετές.

Ή κάθαρσης των παθών είναι τήρησης των εντολών του Θεού. Σκοπός των εντολών είναι ή καθαρότητα της καρδιάς.

Ό,τι σκοπό έχουν τα φάρμακα για το ασθενικό σώμα, τον ίδιο σκοπό έχουν καί οι εντολές του Θεού για την άρρωστη από τα πάθη ψυχή. Ή αμαρτία μπήκε μέσα μας με την παράβαση των εντολών. Γι’ αυτό δεν πρέπει κανείς να ελπίζει στην κάθαρση της ψυχής χωρίς την τήρηση των εντολών.

Ή εργασία των εντολών είναι αυτή πού θεραπεύει καί δυναμώνει την ασθενή ψυχή, την ανακαινίζει καί την έξαγιάζει.

Ή σημαντικότερη όμως ωφέλεια πού προκύπτει από την τήρηση των εντολών είναι ότι με αυτήν βοηθείται ό άνθρωπος στην απόκτηση των αρετών. Κάθε πάθος καταβάλλεται καί καταπολεμείται με την αντίστοιχη αρετή.

Ή απόκτησης των αρετών γίνεται σταδιακά, διότι ή μία αρετή εξαρτάται από την άλλη. Υπάρχουν σωματικές αρετές, όπως ή ελεημοσύνη, ή νηστεία, ή αγρυπνία καί ψυχικές αρετές, όπως ή αγάπη προς τον πλησίον, ή ταπεινοφροσύνη, ή αυτομεμψία, καί όσες εκτελούνται από την ψυχή. Ή σωματική αρετή καθαρίζει το σώμα από την ύλη των παθών, ενώ ή ψυχική αρετή φέρνει ταπείνωση στην ψυχή καί την καθαρίζει από τους μάταιους λογισμούς.

Την σημαντικότερη λοιπόν βοήθεια στον αγώνα εναντίον των παθών την προσφέρουν οι αρετές. Καί ή ενθύμηση μόνον ενός αγίου ανθρώπου βοηθάει πολύ στον αγώνα.

Δύο από τις σημαντικότερες αρετές είναι ή πίστης καί ή ταπείνωσης.

Ή πίστης αποτελεί το φως της διανοίας, το όποιο διώχνει το σκοτάδι των παθών. Χωρίς την πίστη ό νους του ανθρώπου είναι διασκορπισμένος στα πράγματα του κόσμου. Με την πίστη συγκεντρώνεται καί βρίσκει την ειρήνη καί την γαλήνη των λογισμών.

Σημαντική είπαμε ότι είναι ή προσφορά της ταπεινώσεως στον αγώνα κατά των παθών. Αυτός πού απέκτησε την ταπείνωση στην καρδιά του έγινε νεκρός για τον κόσμο. Καί αυτός πού νεκρώθηκε για τον κόσμο νίκησε καί τα πάθη.

Όποιος έχει ταπείνωση εξουσιάζει τα πάθη χωρίς κόπο. Γι’ αυτό καί τονίζει ό αγ. Ιωάννης της Κλίμακος: “Ουκ ήγρύπνησα, ουκ ένήστευσα, άλλ’ έταπεινώθην καί έσωσε με Κύριος”. Στην πορεία της αυθεντικής πνευματικής ζωής προηγείται ή ταπείνωσης καί ακολουθούν τα έργα.

Ή Άσκησης

Την κορύφωση του αγώνα για την κάθαρση από τα πάθη αποτελεί ή άσκησης. Ή χριστιανική ζωή είναι μία ζωή ασκήσεως. “Αν θέλεις να γίνει ή καρδιά σου τόπος των μυστηρίων του καινού αιώνος, πρώτα θησαύρισε σωματικά έργα, νηστεία, αγρυπνία, προσευχή, μελέτη των Γραφών καί με αυτά άγωνίζου εναντίον των παθών.

Πρέπει κάποιος να άρχίση από την νηστεία πού είναι φίλος της σωφροσύνης, ενώ ή γαστριμαργία είναι ή αρχή των κακών. Ή νηστεία είναι ή αρχή της όδοΰ του χριστιανισμού.

Ακόμη είναι ή μητέρα της προσευχής.

Προσευχή καί νηστεία αποτελούν δύο Ισχυρά όπλα στον αγώνα μας εναντίον των παθών. Ή προσευχή, και μάλιστα ή μονό λογιστή ευχή, το “Κύριε, Ιησού Χριστέ, ελέησον με” είναι ό πιο βέβαιος φύλακας του νου, πού διασκορπίζει τα νέφη των παθών από την ψυχή του άνθρωπου.

Αν το πρώτο πάθος είναι ή φιλαυτία, τότε ή πρώτη αρετή είναι ή περιφρόνησης της αναπαύσεως. Ή σωματική ανάπαυσης καί ή αργία καταστρέφουν την ψυχή του ανθρώπου, ενώ ό κόπος καί οι δυσκολίες την καθαρίζουν από τα πάθη. Μαζί με την σωματική άσκηση απαραίτητη είναι καί ή αυτοσυγκέντρωσης για να γνωρίσει κανείς τα κρυμμένα πάθη του. Όταν ό άνθρωπος βρίσκεται αντιμέτωπος με τα όσα προκαλούν την άνεση καί την ανάπαυση, αναγκαστικά βρίσκεται αντιμέτωπος με τις ανάλογες επιθυμίες πού γεννιούνται από αυτά. Πρέπει λοιπόν να απομακρυνθεί από τις αιτίες της αναπαύσεως για να μπόρεση να καθαρισθεί από τα πάθη.

Άλλες πνευματικές εργασίες

Εκείνα πού μας βοηθούν ακόμη στο έργο μας αυτό είναι ή μνήμη του θανάτου, ή ελεημοσύνη, ή σιωπή, ή μνήμη του Θεού, ή συναναστροφή με αγίους ανθρώπους καί ή μελέτη του Λόγου του Θεού.

Ή μνήμη του θανάτου αποτελεί δεσμό των σωματικών μελών. Θέτει τον άνθρωπο σε πνευματική εγρήγορση.

Τα πάθη εκριζώνονται καί θεραπεύονται με την αδιάλειπτη μνήμη του Θεού. Όταν ή μνήμη του Θεού κυρίευση την ψυχή, εξαφανίζεται κάθε μάταια μνήμη από την καρδιά. Γι’ αυτό και τονίζει ό αγ. Γρηγόριος ό Θεολόγος” “Μνημονευτέον Θεού μάλλον ή άναπνευστέον”. Καί κάποιος άλλος από τους Πατέρες” “Νους πού απομακρύνεται από τον Θεό γίνεται ή σαν θηρίο ή σαν δαίμονας”.

Ή συναναστροφή με αγίους ανθρώπους αυξάνει την πνευματική γνώση, ξερριζώνει τα πάθη, κατακοιμίζει τους αισχρούς λογισμούς.

Ή ελεημοσύνη εξ αλλού αποτελεί θεραπευτικό φάρμακο εναντίον των παθών. Ό ελεήμων άνθρωπος γίνεται ό ίδιος ιατρός της ψυχής του. Διότι καί ή ελεημοσύνη ως βίαιος άνεμος διώχνει μέσα από την ψυχή του άνθρωπου την σκότωσι των παθών. Κανένα πράγμα δεν μπορεί να ελευθέρωση τον άνθρωπο από το σκληρό πάθος της υπερηφάνειας, όσο το να επισκέπτεται καί να βοηθάει αυτούς πού βρίσκονται σε δύσκολη κατάσταση σωματική ή πνευματική.

Ισχυρότατο όπλο στον αγώνα αυτόν είναι ή μελέτη των θείων Γραφών. Ή μελέτη αύτη βοήθα στην κάθαρση του νου από τους αισχρούς λογισμούς καί από τις ενθυμήσεις των προηγουμένων αμαρτημάτων. Τίποτε άλλο, τονίζει ό αββάς Ισαάκ ό Σύρος, δεν μπορεί να δίωξη από την ψυχή του ανθρώπου τις ενθυμήσεις της παλιάς ακολασίας καί να κατακαύση τους λογισμούς πού δημιουργεί ή ακολασία, όσο ή μελέτη της άγ. Γραφής.

Ή διαρκής μελέτη της άγ. Γραφής καί του βίου των άγιων φωτίζει την ψυχή. Προφυλάσσει τον άνθρωπο από τα πάθη καί του ενισχύει τον πόθο του Θεού. Έτσι ό άνθρωπος φθάνει στην καθαρότητα της ψυχής καί αισθάνεται ντροπή για τα πάθη καί για τις αιτίες των παθών.

Ή σιωπή τέλος είναι ιδιαίτερα ωφέλιμη στην πνευματική πορεία του ανθρώπου. “Υπέρ πάντα την σιωπήν άγάπησον”, διότι προξενεί μεγάλη πνευματική καρποφορία. Με την σιωπή έρχεται ή ειρήνη των λογισμών, καθαρίζει ό νους του ανθρώπου από οποιαδήποτε εμπαθή κίνηση. Αποφεύγει ό άνθρωπος πολλές αμαρτίες, όπως το ψέμα, την κατάκριση, την καταλαλιά, καί αποκτά την δυνατότητα να ερμηνεύει τα μυστήρια του Θεού.
* * *

Με την θεραπεία του νου από τους εμπαθείς λογισμούς καί της καρδίας από τα εσωτερικά πάθη, ολοκληρώνεται το έργο της καθάρσεως. Ό άνθρωπος θεραπεύεται από τα πάθη, ελευθερώνεται από την δουλεία των παθών καί αποκτά την καθαρότητα.

Απαλλαγμένος από τα πάθη του ό άνθρωπος αποκτά την ειρήνη των λογισμών. Καί σημείο ότι ή ψυχή του άνθρωπου άρχισε να αποκτά την καθαρότητα είναι τα πολλά δάκρυα τα όποια ρέουν αβίαστα.

Νικώντας ό άνθρωπος τα πάθη απομακρύνεται από την ψυχοφθόρο φιλαυτία καί δέχεται στην ψυχή του την χάρη καί ειρήνη του Θεού. Αισθάνεται ζωντανή τη νίκη κατά της αμαρτίας και του κόσμου. Άλλ’ ακόμη καί τη νίκη κατά του θανάτου. Έτσι φθάνει στο λιμάνι της αγάπης του Θεού.

” Όπως όταν ύπάρχη ομίχλη, δεν μπορεί κάποιος να δη τον ήλιο, έτσι δεν μπορεί να δη καί το κάλλος της ψυχής, όταν αυτό καλύπτεται από την ομίχλη των παθών”

Ἱερομόναχος Βενέδικτος Ἁγιορείτης

Έκδοση
Συνοδεία Σπυρίδωνος Ιερομόναχου Νέα Σκήτη Αγίου Όρους

Ο πατερικός λόγος ως φαρμακολογία κατά των παθών Δημήτρης Τσιολακίδης, Θεολόγος ΠΕΜΠΤΟΥΣΙΑ

18 Δεκεμβρίου 2013

Εφόσον εξαντλήθηκε το πρώτο μέρος της εργασίας του κ. Δ. Τσιολακίδη για τη σύνδεση της Νηπτικής Γραμματείας με την Ποιμαντική Ψυχολογία (προηγούμενο άρθρο:www. pemptousia.gr/?p=58650), προχωρούμε από σήμερα στο επόμενο, που ανατέμνει την παρουσία των παθών στην ανθρώπινη πνευματική ζωή.

Κεφάλαιο 2^ο. Η νηπτική ανατομία των παθών

2.1   Ο πατερικός λόγος ως φαρμακολογία κατά των παθών

Οι νηπτικοί λόγοι ως απαύγασμα της προσωπικής εμπειρίας των πατέρων είναι το αποτέλεσμα του φυσικού και πνευματικού τους αγώνα, το οποίο αντανακλά το φωτισμό της προσωπικότητάς τους από τη Θεία Χάρη. Πρόκειται για τις συνεπτυγμένες αλήθειες της παράδοσης που απορρέουν από μια ενδοσκοπική ψυχολογία με τη μορφή της αυτοπαρατήρησης. Αυτό βέβαια μέσα από το διαλεκτικό δίπολο Θεογνωσίας αυτογνωσίας για το οποίο μιλήσαμε ήδη σε προηγούμενη ενότητα. Η αξία των λόγων δεν τιμάται σε γενικό επίπεδο αλλά βρίσκεται στον ίδιο τον πνευματικό γέροντα που έχει την αναλάβει την ευθύνη να επιμεληθεί τη σωτηρία κάθε διαθέσιμης ψυχής, τείνοντας πνευματική κατά βάση χείρα βοηθείας.

Υπό αυτή την έννοια συγκροτούν τον πνευματικό ιστό που συνέχει την πατερική φαρμακολογία η οποία στην ελάσσονα αξιοποίησή της κρατά, ή άλλως δεν επιτρέπει στα μέρη της ψυχής να λυθούν και να την οδηγήσουν στη διάσπασή της. Και στη μείζονα οδηγεί την ψυχή στο φως της Θεογνωσίας.[47]Κάθε λόγος είναι ένα αντίδοτο σε κάποιο πάθος ή σε κάποιο σύμπτωμά του. Γι αυτό δεν αρκεί η απλή ανάγνωσή των λόγων, ούτε προσφέρονται για την απόκτηση ακαδημαϊκών γνώσεων, αλλά απαιτείται η κατάλληλη πνευματική ωριμότητα για να κατανοηθούν ορθά ώστε να έχουν ψυχωφελή αποτελέσματα και να μη ζημιωθεί η ψυχή. Με αυτή τη λογική είναι απαραίτητη η συνδρομή και η καθοδήγηση του πνευματικού πατέρα,[48] που στο πρώτο στάδιο μπορεί να βοηθήσει τον πιστό με συμβουλές και στο επόμενο να τον μεταμορφώσει με την πνευματική του ακτινοβολία.

Η ανάγνωση και το νόημα των λόγων συνδέονται άμεσα με την κατά Χριστόν ζωή και υπό αυτό το πρίσμα γίνεται εφικτή η κατανόησή τους. Διαφορετικά υπάρχει πάντα η πιθανότητα να παρερμηνευθούν κάνοντας το νου να ουρανοδρομεί, ή να τρέφεται με την αυταπάτη ότι κινείται σε μία υψηλότερη πνευματική σφαίρα. Αυτή βέβαια η περίπτωση μπορεί να εκτιμηθεί τρόπον τινά ως μια ήπια κατάληξη, αφού η χειρότερη εκδοχή όπως μας διδάσκουν οι πατέρες είναι ο κλονισμός της προσωπικότητας που στην πιο ακραία απόληξή του μπορεί να φθάσει στην παραφροσύνη.

Κινούμενη σε αυτή τη γραμμή σκέψης η πατερική διδασκαλία αποθαρρύνει την κατά μόνας ανάγνωση των κειμένων και μιλά για τη σταδιακή προσέγγισή τους ανάλογα με την πνευματική κατάσταση στην οποία βρίσκεται κάθε πρόσωπο, προϋπόθεση που επηρεάζει προς τη θετική κατεύθυνση την πνευματική ανάπτυξη του προσώπου. Η διδασκαλία των νηπτικών έχει θεολογικό νόημα καθώς προτρέπει σε αυθεντική μορφή της εν Χριστώ ζωής πάντα στο πνεύμα της εσχατολογικής προοπτικής. Πρόσκομμα σε αυτή την προοπτική αποτελούν τα πάθη.

Τα πάθη σκοτίζουν τις ψυχικές δυνάμεις εμποδίζοντας ταυτόχρονα τη φυσική λειτουργία της ψυχής που είναι η κίνηση προς το Θεό. Η θεματολογία των κειμένων τους αναφέρεται στον πνευματικό αγώνα κατά των παθών,(δηλαδή την παρά φύση κίνηση της ψυχής) στη σύνδεσή τους με ψυχοφθόρα και επιβλαβή συναισθήματα[49] στα οποία αναγνωρίζονται και στον τρόπο αντιμετώπισης και διαχείρισης των εν λόγω ψυχικών καταστάσεων. Στην προκειμένη περίπτωση τα συναισθήματα σχετίζονται άμεσα από το νόημα που δίνει ο άνθρωπος στα πράγματα και από την αγκίστρωση της θέλησής του σε αυτά.

Η ταύτιση της θέλησης με τα πάθη στερεώνει το υλικό των παθών, το οποίο στη συνέχεια εξάπτει τη φαντασία κάνοντας να μοιάζουν αισθητά και απτά, πράγματα που αποτελούν είδωλα της σκέψης. Τα πάθη λοιπόν είναι πνευματικές νόσοι που έχουν την αιτία τους τόσο στην άγνοια του Θεού από τον άνθρωπο, όσο και στη φιλαυτία του. Η θέση αυτή βέβαια αναφέρεται στην αρνητική λειτουργία των παθών, διότι σύμφωνα με την ορθόδοξη θεολογία τα πάθη είναι δυνάμεις (οι οποίες ενεργοποιήθηκαν μετά την πτώση) που κινούνται προς λάθος κατεύθυνση εξ αιτίας της κακής χρήσης τους από τον άνθρωπο.[50] Σε αυτή την περίπτωση εμφανίζεται η διαστροφή και το κακό το οποίο κατά την πατερική διδασκαλία είναι παρυπόσταση καθώς δεν υφίσταται μέσα στους δημιουργικούς λόγους, επομένως οντολογικά δεν υπάρχει· φανερώνεται εκεί που υπάρχει η υποστατική απομάκρυνση από το αγαθό.[51] «Ωστόσο γίνονται καλά και τα πάθη στους σπουδαίους ανθρώπους, όταν αποχωρίζοντάς τα σοφά από το σώμα, τα μεταχειρίζονται προς απόκτηση του ουρανού».[52]

Κατά συνέπεια στους λόγους των νηπτικών διακρίνουμε την πνευματική κατανόησή τους σε αντίθεση με την ψυχολογική, όπου μαζί με την περιγραφή των παθών και τις αιτίες που τα προκαλούν, αναπτύσσεται παράλληλα η διδασκαλία για τις αντίστοιχες αρετές που πρέπει να κατακτήσει ο αγωνιζόμενος ώστε να υπερβεί τις αμαρτωλές παρορμήσεις και να φθάσει στην απάθεια.

[Συνεχίζεται]

[47] Η Θεογνωσία στην νηπτική γλώσσα παρουσιάζεται με ποικίλη ορολογία, π.χ. μετοχή στο Άκτιστο Φώς, πείρα αιωνιότητος, στις Θείες ενέργειες, Θέωση, Ανάδυση της Υποστατικής Αρχής, Σωτηρία κ.ά.

[48]Πρβλ. Νικολάου Γ. Κόϊου, Θεολογία και Εμπειρία κατά τον Γέροντα Σωφρόνιο, σ. 91. Άγιος Σιλουανός, σ. 576.

[49] Σε συμμόρφωση με την πατερική γραμματεία αυτό το χαρακτήρα φέρουν συναισθήματα όπως η λύπη, η απογοήτευση, η επιθυμία, ο φόβος και γενικά όσα αντανακλούν την αίσθηση απώλειας ή ελλείμματος που μπορεί να νιώθει η ψυχή. Η σχέση πάθους και συναισθήματος ορίζεται από την αρχή ότι το πρώτο αποτελεί ψυχική κατάσταση, ενώ το δεύτερο εικονίζει την ψυχική εκδήλωσή του. Η προσέγγιση αυτή αφορά στα συναισθήματα που προέρχονται από λειτουργίες του ψυχικού βίου, τα πνευματικά συναισθήματα, χωρίς να αποκλείονται και τα κατά αίσθηση, ή οργανικά συναισθήματα, καθώς ενίοτε είναι δύσκολο να ορισθεί ο βαθμός αλληλεπίδρασης, όπως και η μεταξύ τους ανάμειξη.

[50] «Όσο ο άνθρωπος ενδιαφερόταν για τη γνώση των ορατών μόνο κατά την αίσθηση, τόσο έκλεινε γύρω του τον κλοιό της άγνοιας του Θεού· και όσο έσφιγγε τα δεσμά αυτής της άγνοιας, τόσο δενόταν με την αισθησιακή απόλαυση των υλικών παθών που είχε δοκιμάσει. Κι όσο γέμιζε από αυτήν, τόσο άναβε τον έρωτα της φιλαυτίας που γεννιέται από αυτήν». Μάξιμου Ομολογητή, Προς θαλάσσιον, περί απόρων. Βλ. Φιλοκαλία των νηπτικών και ασκητών 14Β, Πατερικαί Εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς» Θεσσαλονίκη, 1992, σ. 41.

[51] Ο Γρηγόριος Νύσσης αναφέρει σχετικά: «κακόν γάρ έξω προαιρέσεως εφ’ εαυτού κείμενον ουκ έστι». Γρηγορίου Νύσσης, Εις τον Εκκλησιαστήν PG44,725B. Σύμφωνα με τη διήγηση της Γένεσης ο Θεός έφτιαξε τον κόσμο καλό λίαν, (Γεν. 1,31).

[52] Μάξιμου Ομολογητή, Προς θαλάσσιον, περί απόρων. Εισαγωγή. Βλ. Φιλοκαλία των νηπτικών και ασκητών 14Β, Πατερικαί Εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς» θεσσαλονίκη, 1992, σελ. 57.